Z artykułu dowiesz się o tym, czym są tokeny NFT i jakie skutki prawne może odnieść ich emisja - czy na pewno są zgodne z intencją emitenta oraz potencjalnego nabywcy. Agnieszka Sobierajska z LT LAW przygotowała materiał podstawowy dla przedsiębiorców chcących rozpocząć swoją przygodę z cyfrowymi aktywami i tego sposobu pozyskania kapitału.
Wirtualizacja obrotu gospodarczego zyskuje na znaczeniu i występuje w coraz to bardziej zaawansowanych technologicznie odsłonach. Wraz z rosnącym zainteresowaniem technologią blockchain, obok kryptowalut, różnego typu tokenów, chociażby użytkowych czy inwestycyjnych, pojawiły się tokeny NFT.
Tokeny niewymienialne (ang. non – fungible tokens) są oparte o technologię blockchain, co pozwala potwierdzić, że danemu podmiotowi przypisano określone aktywo w ustalonej ilości. Jest to certyfikacja posiadanego dobra, niepodważalna dzięki zapisowi w rejestrze rozproszonym. Mamy zatem pewność, że w danym momencie nabywca uzyskał dostęp do aktywa. Niewymienialność tokena oznacza, że dany token nie ma swojego odpowiednika w innym tokenie, o określonej wartości, tak jak w przypadku innych tokenów (np. 1 ETH=1ETH). Niewymienialnośc tokena NFT nie oznacza jego niezbywalności – wręcz przeciwnie, możliwość obrotu na rynku wtórnym jest pożądana.
Do sieci trafia coraz więcej utworów w wersji cyfrowej, udostępnianych za kryptowaluty. Może to stanowić model finansowania dla artystów, którzy mają szansę na szybką wycenę swojej twórczości, a innowacja przyciąga inwestorów. W praktyce okazało się, że największe zastosowanie NFT mogą mieć właśnie w związku z dystrybucją utworów. Uznawani artyści, wydawnictwa komiksów, kluby sportowe czy celebryci coraz częściej emitują swoje NFT, np. token zespołu Megadeth udostępniony przez platformę Rarible Marketplace zawierający obiekt kolekcjonerski z logo zespołu oraz grafiką.
Dzięki przystępności platform obrotu, twórcy mogą skrócić drogę, jaką w tradycyjny sposób musiałoby pokonać dobro, zanim trafiłoby do obrotu, ograniczając tym samym ilość pośredników.
Na tej drodze pojawia się wiele zagadnień prawnych, o których należy pamiętać podczas emisji NFT. Stosowanie nowoczesnej technologii nie wyłącza stosowania przepisów wynikających chociażby z Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz. U. z 2021 r. poz. 1062, dalej: „Ustawa”).
Jeżeli przedmiotem obrotu jest utwór, a ustawa definiuje utwór w sposób szeroki : ”każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia”, to nabycie autorskich praw majątkowych do utworu następuje w drodze umowy licencyjnej. Taka umowa powinna być zawarta pod rygorem nieważności w formie pisemnej (art. 53 Ustawy), a blockchain nam nie zapewni, że faktycznie będziemy mieli wyłączność eksploatacji danego dobra, np. cyfrowego odwzorowania obiektu. Blockchain może być nośnikiem oświadczeń woli, może być w nim zaszyty kontrakt, jednak może on w niektórych przypadkach nie odnieść zamierzonego przez strony efektu.
Oczywiście blockchain może stać się nośnikiem oświadczeń woli i spełnia wymagania kodeksu cywilnego w odniesieniu do formy dokumentowej, co oznacza, że jeśli ustawa nie zastrzega określonej formy składania oświadczeń woli, może ono zostać złożone w postaci dokumentu, który umożliwia ustalenie osoby składającej oświadczenie. Forma dokumentowa pozwala zatem na zawieranie smart contraktów w przypadku tych umów, dla zawarcia których nie jest zastrzeżona określona forma, np. pisemna lub akt notarialny.
Wracając do kwestii praw autorskich, to bardzo ważne, aby wskazać, na jakich dokładnie obszarach nabywca licencji może się poruszać – wynika to z art. 41.2 Ustawy. „Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu, zwana dalej "licencją", obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione”. Kolejną kwestią wartą zasygnalizowania, jest jednostronne oświadczenie autora, że zrzeka się prawa do pierwszej publikacji utworu – jeśli pominiemy tę kwestię w umowie, nie powinniśmy być zdziwieni, że nie jesteśmy wyłącznie uprawnieni do eksploatacji utworu i może on pojawić się także u innego nabywcy.
Powyższe kwestie mają niebagatelne znaczenie do ustalenia, jakie dokładnie prawa mogą zostać przypisane danemu podmiotowi na linii: artysta - podmiot odpowiedzialny za platformę obrotu - nabywca tokena.
Ostatnio w mediach nagłośniono kwestię tokenizacji cyfrowego odwzorowania skanu ciała celebrytki – stało się to inspiracją do dyskusji nad skutkami prawnymi nabycia tokenów NFT. Token NFT może stanowić zabezpieczenie informacji o nabyciu dobra cyfrowego, ale sam w sobie nie zawsze będzie reprezentował jakichkolwiek uprawnień. Wiele zależeć będzie od platformy obrotu i twórców smart contractów - jakie dane zostaną „zaszyte” w blockchainie. Emisja tokenów może wiązać się z koniecznością zawarcia kilku umów: od umowy pomiędzy osobą, której wizerunek jest udostępniany a autorem skanu cyfrowego tego wizerunku, po umowę między platformą obrotu a konsumentem.
W związku z zawrotnym tempem rozwoju zastosowań technologii blockchain, będą się pojawiały coraz to bardziej zaskakujące na pierwszy rzut oka wyzwania natury prawnej.
Kodeks cywilny wykazuje jednak niezwykłą elastyczność – na przykładzie zasady swobody umów, czy akceptowania formy dokumentowej dla wybranych umów. Obecnie można by oczekiwać pewnych zmian w polskim prawie, które rozszerzałyby możliwość zawierania umów właśnie w formie cyfrowej, pomijając wymagania formy pisemnej pod rygorem nieważności.
Tokenizacja obrotu gospodarczego to zjawisko pojawiające się na coraz to nowszych obszarach i warto korzystać z jego dobrodziejstw jako źródła finansowania społecznościowego. Warto mieć jednak na uwadze, że założenia emitenta powinny od samego początku spotkać się z analizą prawną, aby mogły odnieść odpowiednie skutki zabezpieczające jego biznes. Jeśli ta forma pozyskaniu kapitału na rozwój jest ciekawa i myślisz o tym jak zmonetyzować swoją markę, czy wartości prawa po prostu umów się na bezpłatną konsultację z nami.
